Biomassa, dat moeten we nauwelijks willen
▼ Twee weken geleden kwam het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) uit met een rapport over het gebruik van biomassa. Degenen onder ons die gehoopt hadden op een solide doorrekening van het fenomeen en een duidelijke conclusie voor of tegen werden zwaar teleurgesteld. In plaats daarvan werd de noodzaak tot het gebruik van biomassa voor de Nederlandse energievoorziening als uitgangspunt aanvaard, en daarna alleen gekeken of het mogelijk was hierover een polder-consensus te bereiken. (Spoiler: niet dus.)
In een toelichting in het radioprogramma Met het oog op morgen zegt auteur Bart Strengers zelfs (rond 7:25):
Als we de aarde niet meer dan anderhalve graad willen laten opwarmen, hoe gaan we dat dan doen? En als je biomassa uitsluit, dan moet je dat dus doen op andere manieren. Het punt is dat je dan dus heel snel uitkomt op scenario's waarin je zegt dan mogen we niet meer vliegen, dan mogen we geen vlees meer eten...
Alleen gaat biomassa ons op papier wel helpen het doel van maximaal 1,5 graden opwarming te halen, maar in praktijk niet. En dan met name het gebruik van hout voor energieopwekking. Hierbij wordt de tegenstelling opgeworpen: dat we ofwel fossiele brandstoffen verbranden die CO₂ uitstoten, ofwel biomassa (ook hout) verbranden in een cyclus van uitstoot en heropname als de planten teruggroeien, dus netto nul CO₂-uitstoot.
Eerste probleem is dat het verbranden van biomassa veel CO₂ uit de schoorsteen oplevert: het dubbele van gas en zelfs meer dan kolen.
Je zou ook denken dat het oogsten, verwerken en vervoeren van biomassa een hoop extra energie kost, maar dat lijkt mee te vallen (7%) en geldt ook voor andere brandstoffen.
Dan nu de nuance: als je landbouwgewassen gebruikt als biomassa dan groeien die ieder jaar weer terug, dus dan heb je inderdaad een redelijk gesloten CO₂-cyclus. Nog steeds geen geweldig idee overigens: Ethanol Blamed for Record Food Prices.
Maar voor hout is dit een heel ander verhaal: bomen groeien erg langzaam. Het kost zo'n 32 jaar voordat nieuwe aangroei de CO₂ van verbrande bomen heropgenomen heeft. En laat nu net de komende 30 jaar ofzo cruciaal zijn voor het pad van de klimaatverandering. Als we nu enorm gaan uitstoten zitten we vast aan een hogere temperatuurstijging ook al wordt die CO₂ later deze eeuw weer uit de atmosfeer opgenomen.
Ook is het zo dat grote bomen meer CO₂ opnemen dan kleine: Carbon capture: Tree size matters. We zouden er dus veel beter aan doen om wel nieuwe bomen te planten om CO₂ op te nemen, maar tegelijk oude bomen te laten staan die dan ook CO₂ opnemen en de in hun stammen vastgelegde CO₂ vasthouden. (Uiteindelijk gaat een boom dood komt de CO₂ vrij, maar dat is een erg langzaam proces.)
In de tussentijd moeten we volop inzetten op energiebronnen die in principe geen CO₂ uitstoten, zoals wind, zon en waterkracht. En hoewel kernenergie ook problematisch is, de komende cruciale jaren de bestaande centrales zo lang als veilig mogelijk is door laten draaien.
En zolang CO₂-vrije energiebronnen onvoldoende zijn, dan is de beste optie gas. Het is goedkoop en levert de minste CO₂ op van alle fossiele brandstoffen. Het is schoon en efficiënt op kleinere schaal en kan dus als warmte+stroom-combinatie ingezet worden in woonwijken. En, heel erg belangrijk in combinatie met de zeer variabele opbrengst van wind en zon: gascentrales kunnen snel opschakelen wanneer de vraag omhoog of het aanbod omlaag gaat.
Als laatste nog een kleine berekening. Volgens dit eerdergenoemde rapport levert bosbouw in Nederland ongeveer 7,5 kuub hout per hectare per jaar op. Met 500 kilo droog hout per kuub is dat 3750 kg. Met 4.5 kWh per kilo levert dat 16875 kWh per hectare per jaar op, ofwel 1,7 kWh per vierkante meter per jaar. Een beetje zonnepaneel levert 125 kWh per vierkante meter per jaar op, ofwel ruim 70 keer zoveel. En die stroom uit het zonnepaneel kan gelijk het net in, terwijl bij stroom opwekken uit hout nog een hoop verlies optreedt.
Permalink - posted 2020-05-21