Verkiezingen komen er aan! #2

▼ Eind augustus liet Pieter Omtzigt weten inderdaad mee te gaan doen aan de verkiezingen van 22 november met een nieuwe partij: Nieuw Sociaal Contract. Dat zal schrikken geweest zijn voor de andere partijen. Maar veel bleef en blijft onduidelijk: een lijst komt pas over een week en een verkiezingsprogramma zelfs pas eind oktober. Ook heeft hij nog geen uitsluitsel gegeven of hij wel in alle kieskringen mee gaat doen.

Maar vorige week zondag in het programma Buitenhof zei hij dat hij zou willen meeregeren. In dat geval ligt het voor de hand dat je zoveel mogelijk zetels probeert te halen, zodat meer coalities met jou mogelijk worden en minder coalities zonder jou. Ik verwacht dus dat hij gewoon met een lijst met 40 of 50 kandidaten komt.

Een politiek duider suggereerde dat Omtzigt met een toch vrij conservatief programma gaat komen. Bij de algemene politieke beschouwingen gaf hij aan dat hij de arbeids- en studiemigratie stevig wil beperken, met een totaal van 50.000 netto immigranten per jaar. Daarnaast maakt Omtzigt een groot punt van bestaanszekerheid, en hij staat voor kritiek op (de houding van) het kabinet. Dat kan hem heel goed populair maken bij een groep kiezers die relatief slecht bediend wordt: sociaal-conservatieve en economisch-linkse kiezers.

Ondertussen lijkt Caroline van der Plas niet echt lekker in de wedstrijd te zitten. Ze beschuldigt de pers ervan haar nummer 2, Mona Keijzer, ten onrechte "premierskandidaat" te noemen, terwijl dat woord gewoon in de uitnodiging stond. Ze haalt ook nog twee ex-FvD'ers en een ex-PVV'er binnen, en lijkt dus duidelijk aan de rechterkant van het politieke spectrum geland te zijn. En ze is regelmatig kribbig en kortaf in de media. Nog interessanter: bij de algemene politieke beschouwingen nam ze het op voor arbeids­migratie, we hebben die mensen toch nodig om het land (lees: de kassen en de slachthuizen) te laten draaien. Met dit standpunt kan ze zomaar een hoop kiezers richting Omtzigt jagen.

Ondertussen slaat Dilan Yeşilgöz de gebruikelijke rechtse VVD-taal uit maar zegt ook dat er in het verleden fouten gemaakt zijn, zonder echter duidelijk over die fouten en helemaal over de oplossingen te zijn. Het partijprogramma van de VVD is erg vaag, het wordt wachten op de doorrekening door het CPB om te zien wat de pijnpunten zijn. Ondertussen heeft ze de deur naar regeren met de PVV open gezet.

Als er straks een meerderheid mogelijk is voor VVD, PVV en BBB (die ook Wilders niet uitsluiten) dan kan dit een briljante zet blijken te zijn omdat ze dan links en rechts tegen elkaar uit kan spelen. Maar als zo'n rechtse coalitie niet mogelijk is, dan heeft ze wel de nadelen en niet de voordelen. De nadelen bestaan in elk geval niet uit een opstand onder VVD-leden. Die zitten er niet echt mee. Maar de stemmers? Er zullen vast wat VVD-stemmers zijn die niks zien in een coalitie met Wilders. (Zeker als ze oud genoeg zijn om zich ditzelfde experiment ruim tien jaar geleden te herinneren, waar Wilders wegliep toen er moeilijke beslissingen genomen moesten worden.) En de mensen die juist enorm vóór regeringsdeelname van de PVV zijn zullen misschien strategisch op de PVV in plaats van op de VVD stemmen.

Ondertussen wist Geert Wilders Thierry Baudet te laten zeggen dat Baudet erg veel ziet in samen­zwerings­theoriën over de aanslagen op 11 september 2001 en de maanlandingen. Wat Wilders vervolgens niet in dank afgenomen werd door een deel van zijn aanhangers, die nu misschien zullen vertrekken. En er zullen ook vast sowieso wat PVV-kiezers naar BBB en/of NSC gaan.

Ondertussen valt de SP door de mand als een partij die alleen maar cadeautjes uitdeelt, zelfs als die grotendeels bij de rijken terechtkomen: zij steunen een plan van de VVD om het aflopen van de huidige accijnsverlaging op diesel en benzine een jaar uit te stellen. De economen vegen de vloer aan met deze maatregel: ongericht, schadelijk voor het klimaat. Maar ja, minstens één van de V's in VVD staat voor vrrroem! Bizar dat de SP niet ziet dat je met datzelfde geld veel meer kan betekenen voor de lage en midden-inkomens.

En dan de Partij voor de Dieren. Toch vrij pijnlijk als je bestuur je fractievoorzitter tot iedereens verassing niet de lijsttrekker wil maken, minder dan drie maanden voor de verkiezingen. Vervolgens vertrekt dat bestuur, mede dankzij druk van de advoca(a)t(en) van voornoemde fractievoorzitter Esther Ouwehand. Maar de integriteits­meldingen waar het allemaal mee begon blijven liggen. Ouwehand lijkt bezig geweest te zijn een bestuurslid op nogal onfrisse wijze te wippen, en er waren ook aanzienlijke aanmerkingen op haar leidinggeven. Verassend ook dat Ouwehand de problemen volledig buiten haarzelf legt. De gestaalde dierenliefhebbers zullen zich hierdoor niet laten afleiden, maar nieuwe aanhang trekken met interne ruzie wordt lastig.

Bij de ABP werden twee moties ingediend om het minimumloon (en daarmee AOW en uitkeringen) te verhogen met 1 - 2 %. Groenlinks­/PvdA onderbouwden dit financieel met onder meer een aantal belastingverhogingen. Caroline van der Plas diende een erg vage motie van vergelijkbare strekking om het minimumloog "enigszins" te verhogen en dit te betalen "uit de uitgavenkant". Mede-ondertekend door Pieter Omtzigt.

De rest van de kamer was met stomheid geslagen, en kon alleen maar lachen bij de toelichting van Van der Plas. Wat hier gebeurd lijkt te zijn is dat BBB en NSC de belastingverhogingen die dit alles moesten dekken in de motie van GL/PvdA en anderen (die aan­genomen werd) niet steunden maar wilden laten zien dat ze wel voor verhoging van het minimumloon waren. Van der Plas kreeg de beschuldiging gratis bier te verkopen. Omtzigt kreeg geen verbaasd gelach over zich heen, maar zijn reputatie van degelijkheid liep wel een flinke deuk op.

Conclusies

Ok, dat was een hoop tekst. Wat concludeer ik uit deze ont­wik­kelingen?

In de peilingen zien we drie groepen partijen: VVD, GL/PvdA en NSC die consequent minstens 20 zetels peilen, PVV en BBB die minder dan 20 maar meer dan 10 scoren, en alle anderen die onder de 10 blijven. Gezien bovenstaand verwacht ik daarin geen veranderingen.

De grote vraag wordt wie het beter gaat doen dan de huidige peilingen en wie slechter. Slechter is bij allen mogelijk. Ik verwacht dat VVD en GL/PvdA niet veel lager dan 25 zetels uit zullen komen, die hebben een duidelijke kiezersgroep die weinig reden heeft om te vertrekken, zelfs als alles niet perfect is.

Vooralsnog wordt het optreden van Yeşilgös positief beoordeeld, maar ik ben benieuwd hoe ze overeind blijft bij tegenwind en in de debatten. Frans Timmermans heeft al wat tegenwind maar heeft laten zien verkiezingen te kunnen winnen en is tot nu toe redelijk onzichtbaar.

Mijn inschatting is dat Pieter Omtzigt aan zijn maximum potentieel zit met de huidige bijna 30 zetels in de peilingen, en eigenlijk alleen maar teleur kan stellen. Misschien nauwelijks, misschien aanzienlijk.

Als inderdaad VVD, GL/PvdA en NSC ergens tussen de 25 en de 30 zetels scoren en PVV en BBB zo'n 15, dan zal veel, zo niet alles, afhangen van de voorkeuren van Pieter Omtzigt. Getalsmatig is dan VVD+NSC+GL/PvdA het makkelijkst. Wellicht dat Frans Timmermans dit ziet zitten als hij de grootste wordt en dus premier kan worden. Maar juniorpartner in een coalitie met twee rechtsere partijen? Dat lijkt me een stuk moeilijker.

Als dat het niet wordt betekent het dat Omtzigt ofwel over rechts ofwel over links moet. In beide gevallen waarschijnlijk met een minderheidskabinet. Over rechts zou VVD+NSC+BBB worden met zo'n 70 zetels. Tel daar de SGP bij op en je hebt zo goed als een meerderheid en je zal toch wel iets naar andere partijen moeten luisteren om dingen door de eerste kamer te krijgen.

De andere optie is GL/PvdA+NSC. Wellicht dat D66, ChristenUnie, Volt, Partij voor de Dieren en/of SP hier aan mee zouden willen doen. Maar zelfs als ze niet meedoen ligt het voor de hand dat ze vaak mee zullen stemmen.

Het kan nog bijna alle kanten op. Alleen eigenlijk geen kanten met Geert Wilders erin.

Permalink - posted 2023-09-24

Dynamische stroomtarieven

▼ Aanstaande maandag is het dan zover: mijn driejarige energiecontract loopt af. Dat gaf me drie opties:

• Weer een vast contract met een looptijd van 1 of 3 jaar afsluiten
• Een variabel contract afsluiten
• Een dynamisch contract afsluiten

De prijzen voor vaste en variabele contracten ontlopen elkaar niet zo veel, met rond de 40 cent per kilowattuur voor het normale tarief en zo'n 36 cent/kWh 's nachts en in het weekeinde. (Je kan ook kiezen voor één tarief in plaats van piek/dal, dit is dan iets lager dan het piektarief.) Dit is zo'n 55% meer dan ik tot nu toe betaalde.

Het verschil tussen een vast en een variabel contract is dat de prijzen voor het vaste contract, je raadt het al, vastliggen voor de afgesproken looptijd van het contract. Je loopt dus geen risico dat de prijzen omhoog gaan, maar je profiteert ook niet als ze omlaag gaan. En een vast contract openbreken is sinds kort een stuk duurder.

Bij een variabel contract worden de prijzen ééns in de zoveel tijd aangepast. In het verleden was dat normaal twee keer per jaar, maar elk kwartaal of zelfs elke maand kan nu soms ook. Let daar dus op bij het afsluiten van het contract. Je loopt dus risico dat de prijzen omhoog gaan, maar je profiteert als ze omlaag gaan. Je kan ook altijd met een opzegtermijn van een maand van leverancier wisselen als dat op enig moment aantrekkelijker is.

En dan: het dynamische contract. Hierbij liggen de tarieven niet vast. In plaats daarvan betaal je de actuele marktprijs die voor de verschillende uren van de dag geldt. Hiervoor is een spotmarkt: een elektronische beurs waar elektriciteitsleveranciers de dag vantevoren stroom voor een bepaalde prijs aanbieden, en afnemers een bod doen om die voor een bepaald bedrag af te nemen. Dit loven en bieden leidt tot een prijs voor ieder uur van de volgende dag. Die prijzen zijn sterk afhankelijk van de voorspelde hoeveelheden zonne- en windenergie, en ook van de tijd van de dag. Zie bijvoorbeeld de grafiek hier.

Een dynamisch contract heeft twee voordelen: omdat de leverancier niet het risico loopt duur in te moeten kopen en tegen een lagere vaste prijs te moeten leveren kan de marge veel lager zijn: over het algemeen iets rond de twee cent per kWh bovenop de inkoopprijs. (Daarnaast betaal je nog 12,599 cent overheidsheffingen en dan 21% BTW over dat alles voor iedere kWh.) En je kan je verbruik verschuiven van dure naar goedkope uren.

Kijkend naar de dynamische prijzen van de afgelopen 26 dagen was de dynamische stroomprijs maar 11 uur hoger dan 35 cent per kWh en 315 uur (de helft van de tijd) onder de 28 cent. Soms is de prijs zelfs negatief en krijg je geld cadeau om stroom af te nemen!

Het risico dat je loopt met een dynamisch contract is dat de prijzen in korte tijd flink omhoog gaan. Maar, anders dan bij een variabel contract, gaan de prijzen ook gelijk weer omlaag wanneer er meer zon/wind beschikbaar komt of de productiekosten van de producenten omlaag gaan. Ik denk dat je met een dynamisch contract altijd goedkoper uit bent dan met een variabel contract. Dynamisch versus vast? Lastiger, maar ik kies dus voor dynamisch. Kan je overigens ook op ieder moment opzeggen.

Je kan ook gas afnemen met een dynamisch contract. Hierbij wordt de prijs voor de hele dag steeds een dag vantevoren vastgesteld. Dat vind ik minder aantrekkelijk omdat er op de gasmarkt ook gespeculeerd wordt waardoor de prijzen alle kanten uit kunnen vliegen, en ik gok dat ze als het koud is en je dus dat gas nodig hebt de prijzen waarschijnlijk niet lager dan gemiddeld zullen zijn. Op de elektriciteitsmarkt kan niet of nauwelijks gespeculeerd worden omdat elektriciteit niet (op grote schaal) opgeslagen kan worden. Voor gas heb ik dus weer een vast contract van drie jaar afgesloten bij Eneco. Inderdaad: je kan stroom en gas afnemen van twee verschillende leveranciers.

Naast het verwachte financiële voordeel zijn dynamische elektriciteitscontracten ook een goede manier om de vraag te sturen, en dus de steeds grotere hoeveelheden zonne- en windstroom die we in Nederland opwekken te benutten wanneer die beschikbaar is, en daarmee minder stroom te gebruiken op momenten dat die opgewekt wordt uit kolen of gas.

De komende tijd ga ik mijn stroomgebruik aanpassen om optimaal van de dynamische tarieven gebruik te kunnen maken en meld ik me weer met mijn ervaringen.

Permalink - posted 2023-07-29

Verkiezingen komen er aan! #1

▼ Een kleine drie weken geleden viel het kabinet Rutte-4. Sindsdien hebben premier Rutte en alle vice-premiers aangekondigd na de demissionaire periode de politiek te gaan verlaten. Twee lijsttrekkers van de verkiezingen van 2021 waren al vertrokken en nog eens drie hebben aangekondigd niet verder te gaan. We gaan de verkiezingen van 22 november dus tegemoet met een flink aantal verse lijsttrekkers. Nu al (redelijk) zeker zijn:

• VVD: Dilan Yeşilgöz
• PVV: Geert Wilders
• D66: Rob Jetten
• PvdA/GroenLinks: Frans Timmermans
• SP: Lilian Marijnissen
• Volt: Laurens Dassen
• BBB: Caroline van der Plas

Het grote vraagteken is wie de kar gaat trekken voor het CDA. En of Pieter Omtzigt mee gaat doen met een eigen partij.

Ondertussen zijn de opiniepeilers hard aan het werk met ruwweg de volgende resultaten:

• VVD: 25 - 28 (nu 34)
• PVV: 15 - 19 (nu 17)
• CDA: 5 - 7 (nu 15)
• D66: 9 - 10 (nu 24)
• PvdA/GroenLinks: 25 - 28 (nu 17)
• SP: 6 - 7 (nu 9)
• Volt: 4 - 8 (nu 3)
• JA21: 4 - 6 (nu 3)
• BBB: 21 - 25 (nu 1)

Er lijkt zich dus een driestrijd tussen VVD, BBB en PvdA/GL af te tekenen. Zonder twee van deze drie zal geen meerderheid mogelijk zijn. En zelfs met twee van deze drie zijn er dan volgens de huidige peilingen nog minstens drie andere partijen nodig voor een meerderheid. Dus een kabinet met minstens vijf partijen.

Ik ben superbenieuwd naar hoe de dynamiek in de verkiezingsdebatten zich gaat ontwikkelen. Dilan Yeşilgöz en Caroline van der Plas hebben momenteel een aanzienlijke gunfactor. Beiden zijn ook "eigenaar" van onderwerpen die kiezers belangrijk vinden: asiel en criminaliteit aan de ene kant, opkomen voor de boeren en de breedgevoelde wens naar verandering.

Maar wat als tijdens de verkiezingscampagne de boeren en de asielzoekers buiten beeld blijven? Criminaliteit is niemand vóór, en verandering zowat niemand tegen. Dus dan zullen Dilan en Caroline moeten overtuigen op onderwerpen die minder de hunne zijn. Kunnen ze dat?

Ondertussen is de kandidatuur van Frans Timmermans als leider van de PvdA/GroenLinks-combinatie in die contreien positief ontvangen. Maar elders zijn er een hoop mensen die niks van hem moeten hebben.

Er zou dus makkelijk een dynamiek kunnen ontstaan van "iedereen tegen Frans" en allerlei persoonlijke aanvallen. Ik denk (en hoop) dat Frans Timmermans ervaren en verstandig genoeg is het spel niet op dat niveau te spelen. Alles wijst erop dat hij flink wat plannen heeft om de problemen in Nederland aan te pakken. Dat zouden kiezers die vooral uitstelgedrag gewend zijn best eens interessant kunnen vinden.

Wat als hij in plaats van de andere lijsttrekers aan te vallen, hij ze juist complimenteert met een aantal van hun plannen? Zou zelfs kunnen met Geert Wilders: "We denken over een aantal zaken te verschillend, dus ik zie ons niet samen in een kabinet willen stappen. Maar ik zou na de verkiezingen graag met u samenwerken op het gebied van ..."

De grootste worden is niet de eerste prioriteit voor PvdA/GL. Wat ze moeten doen is zorgen dat de combinatie VVD, BBB, PVV, JA21 en CDA niet, eventueel nog gesteund door SGP, een meerderheid haalt. Zo'n meerderheid hebben ze bij verschillende peilingen, en ook in de eerste kamer. In dat geval zal de VVD graag willen regeren over rechts. Of dat gaat lukken hangt natuurlijk af van BBB en CDA, die dat ook moeten willen. Maar zelfs als ze dat (in eerste instantie) niet willen, zullen onderhandelingen over een kabinet met PvdA/GL en VVD of PvdA/BBB steeds overschaduwd worden door deze alternatieve optie.

Ik zie het er overigens nog wel van komen dat het een kabinet PvdA/GL, VVD en BBB wordt. Zowel VVD als BBB zullen liever samen tegengewicht bieden aan alleen PvdA/GL in plaats van in hun eentje aan PvdA/GL en nog een links/liberale wolk in de vorm van op zijn minst D66 en Volt, en wellicht nog SP of PvdD.

Permalink - posted 2023-07-26

Uitslag eerste kamer toch nog verrassend

▼ Bij de eerste-kamerverkiezingen van afgelopen dinsdag waren er zeven restzetels te vergeven. Als ieder statenlid gewoon op z'n eigen partij had gestemd, dan zouden twee van die restzetels naar BBB gegaan zijn voor een totaal van 17 zetels, en ieder één naar VVD, GroenLinks, PvdA, PVV en D66. Mijn inschatting was dat via strategisch stemmen één reststem ten koste van BBB naar CU zou gaan, en waarschijnlijk ook nog een van PVV naar PvdD.

Ik had het idee dat de coalitie misschien niet zo enorm strategisch zou zijn omdat VVD en CDA het idee van een makkelijke meerderheid samen met BBB en een wat minder makkelijke meerderheid over links aantrekkelijk zouden vinden. Maar niets is minder waar, de coalitie heeft het spel slim gespeeld en CU aan een restzetel geholpen en daarna met D66'ers die op de VVD stemden en dan weer VVD'ers op het CDA het CDA ook een restzetel.

Ik had eigenlijk verwacht dat PvdA en GroenLinks voor alle zekerheid CU zouden helpen en wellicht ook PvdD aan een PVV-zetel zouden helpen. Maar niks is minder waar: het linkse blok heeft niet strategisch gestemd.

Sterker nog, door stommiteiten is GroenLinks een zetel kwijtgeraakt aan VOLT.

Statenlid Debora Fernald stemde namelijk in plaats van op haar eigen partij op VOLT. De reden hiervoor was onvrede over haar positie in de Zuid-Hollandse GroenLinks-fractie. Die fractie is nogal opgeschud doordat nummers 5, 9 en 10 (Fernald) allemaal met voorkeursstemmen gekozen werden, waardoor Robert Klumpes, nummer 4 en statenlid in de vorige periode, zijn zetel kwijtraakte. Nummer 9 is Marieke Spekreijse en zij was in de vorige periode fractievertegenwoordiger (kan namens de fractie meedoen aan commissievergaderingen).

Mijn vermoeden is dat aan Fernald gevraagd is haar zetel niet in te nemen zodat stikstofwoordvoerder Klumpes terug zou kunnen komen. Dat is duidelijk niet gebeurd, en Fernald vertelde in interviews over hoe ze buitengesloten werd door de rest van de fractie, maar wel aansluiting vond bij andere nieuwkomers zoals die van VOLT.

De fractie geeft aan dat Fernald nog kort voor de stemming beloofd heeft op GroenLinks te stemmen, maar Fernald had wel eerder twijfels uitgesproken. Maar ze had geen idee dat een andere stem een zetel in de eerste kamer zou kosten, of het andere gevolg, dat ze uit de fractie gezet werd.

Oneindig stom dus dat de Zuid-Hollandse GL-fractie dit risico niet gedeeld heeft (of landelijk GL niet opgepakt). Als dat wel gebeurd was hadden de zes statenleden in Zeeland van de gezamenlijke PvdA/GL-fractie hun stemmen kunnen verdelen over GL en PvdA in plaats van allemaal op de PvdA te stemmen en had GL/PvdA in de eerste kamer een restzetel kunnen behouden.

Sowieso lijkt het erop dat met voorkeur gekozen kunnen worden met maar 25% van de kiesdeler (bij Fernald 8114 stemmen bij een kiesdeler van 27052 = 30%) een risico voor instabiliteit. Zie ook de analyse van Bert Wagendorp in de Volkskrant.

De uitslag:

• BBB: 16
• VVD: 10
• GL: 7
• PvdA: 7
• D66: 5
• CDA: 6
• PVV: 4
• PvdD: 3
• SP: 3
• CU: 3
• SGP: 2
• JA21: 3
• FVD: 2
• VOLT: 2
• 50+: 1
• Overig: 1

De huidige coalitie (VVD, D66, CDA, CU) kan dus zonder problemen dingen erdoor krijgen met steun van ofwel BBB ofwel de gezamenlijke GL/PvdA-fractie.

Maar wat na de volgende tweede-kamerverkiezingen? Het lijkt mij ondenkbaar dat VVD/D66/CDA/CU doorgaan voor een derde ronde, al dan niet aangevuld door de zo ongewenste "linkse wolk". D66 met BBB zie ik ook niet gebeuren. En eigenlijk D66 en CDA ook niet.

Dan kom je uit bij ofwel een liberaal/links blok met VVD, D66, PvdA, GroenLinks met wellicht VOLT. Da's maar 31 zetels in de eerste kamer, maar CU en SGP zullen niet zonder meer alles afschieten en PvdD en SP zullen waarschijnlijk veel linksere zaken wel steunen. Wel een gruwel voor de VVD, natuurlijk. Maar ja, macht gaat boven inhoud in die contreien.

Of de andere optie: over rechts. Dan VVD, CDA, BBB en wellicht JA21. Da's 35 zetels in de eerste kamer. PVV en FVD zullen veel rechtse plannen steunen, maar zijn geen betrouwbare partners. Dus een optie om er een aantal flink rechtse dingen doorheen te krijgen, maar erg stabiel zal het niet zijn.

Ik zou in elk geval de huidige regering aanbevelen om snel aan de gang te gaan met alles waar de boeren tegen zijn, zodat BBB bij de tweede-kamerverkiezingen aanzienlijk meer moeite zal hebben de onvrede te kapen omdat al hun huidige punten niet meer relevant zijn.

Permalink - posted 2023-06-01