De OV-chipkaart

▼ Ik moet zeggen dat het mij verbaast hoe negatief mensen zijn over de OV-chipkaart. Even kort voor degenen die net onder een steen vandaan kruipen, om maar een Engelse uitdrukking verkeerd te gebruiken:

De OV-chipkaart is, zoals de naam al zegt, een chipkaart die als kaartje gaat dienen in het openbaar vervoer. De chip is draadloos over een korte afstand uit te lezen en bevat een zekere hoeveelheid geheugen en wat intelligentie. Het systeem werkt door voor een reis "in te checken" en daarna weer "uit te checken". Ook voor abonnementshouders is dit verplicht. Als je geen abonnement hebt moet je eerst een saldo op de kaart laden. Vervolgens wordt er bij inchecken een instaptarief afgeschreven en bij uitchecken krijg je het instaptarief terug en wordt de prijs voor de reis afgeschreven.

In de Rotterdamse en Amsterdamse metro is de OVC nu al het enige vervoersbewijs. Bij de NS kan je nu ook op saldo reizen en in veel bussen en trams, waaronder heel Noord- en Zuid-Holland met uitzondering van Randstadrail lijnen 3 en 4, kan je desgewenst op saldo reizen. Vanaf 10 februari wordt de strippenkaart afgeschaft in de regio Rotterdam en is de OVC de enige optie voor het stads- en streekvervoer aldaar.

Een hoop misbaar over de OVC is nogal overdreven of gaat alleen maar over de invoerings- en aanloopproblemen. Ja, de OVC is steeds uitgesteld. Maar nu komt-ie er toch echt, ook voor niet-metroreizigers. Ja, de beveiliging is gekraakt dus je kan de chip klonen. Maar de beveiliging van GSM is ook gekraakt, en we bellen daar ook nog allemaal mee. De Oyster-kaart in Londen gebruikt het zelfde soort chip en daar vindt in de praktijk geen fraude mee plaats; een chip klonen om een beperkte tijd gratis te kunnen reizen is niet echt de moeite. Het voordeel dat je niet of minder een kaartje met je pinpas hoeft af te rekenen op het station zodat je PIN-pas daar niet meer geskimd kan worden weegt ruim op tegen de minder dan perfecte beveiliging van de OVC.

In Rotterdam waren de poortjes bij de metro in eerste instantie een wassen neus, omdat ze ook met een papieren kaartje open moesten kunnen. Dat is nu afgelopen, met als gevolg veel minder zwartrijders, wat één van de doelen van de OVC was. Wel reëel was (is?) de klacht dat er de verkeerde bedragen afgeschreven werden, met name in de bus. Logisch natuurlijk dat het systeem dat moet bepalen waar een bus of tram zich bevindt niet vanaf de eerste dag perfect werkt. Wat dat betreft is het niet altijd handig een early adopter van nieuwe technologie te willen zijn. Het "verchippen" van alle OV-studentenkaarten is een flinke puinhoop, studenten krijgen de kaart te laat en klachten worden slecht afgehandeld, maar dit heeft verder weinig met het OVC-systeem op zich te maken. Ik meen me te herinneren dat dit destijds met de oude OV-studentenkaart ook flink misging in het begin.

Tot zover de invoeringsklachten, die we natuurlijk over twee jaar allemaal vergeten zijn. Wat wel zal blijven is het probleem van kapotte OVC-lezers bij het uitchecken, wat betekent dat je 4 euro (tram/bus/metro) of 10 of 20 euro (trein met/zonder korting) kwijt bent en dit dan weer terug moet zien te krijgen. Bij de tram of bus en treinstations zonder poortjes blijft ook het probleem dat reizigers vergeten uit te checken en dus ook een hoger bedrag kwijt zijn. En als je dit te vaak doet blokkeert de kaart. Ik kan me ook voorstellen dat voor vaste tram/bus-reizigers de OVC niet direct handiger is dan de strippenkaart of een abonnement. Voor de meer incidentele reiziger is het wel handig dat je niet vantevoren hoeft uit te zoeken hoeveel strippen je moet afstempelen. Bij de trein en metro heb je minder zwartrijders, wat voor degenen die wel betalen wel zo prettig is. Daarnaast hoef je met de OVC niet voordat je in de trein stapt een kaartje te kopen, erg handig voor mensen zoals ik die altijd maar net op tijd op het station zijn. Je kan ook de OVC automatisch laten opladen van je bankrekening als het saldo onder de 5 euro komt, dat scheelt tijd ten opzichte van kaartjes of strippenkaarten kopen.

Als houder van een NS voordeelurenkaart is dit dus het moment om eens wat met die OV-chipkaart die daarin ingebouwd zit te gaan doen. Ook al omdat een enkele reis met de OVC bij de NS iets goedkoper is dan met een papieren kaartje. (Pas vanaf 1 december 2009 is het mogelijk met korting met de OVC op saldo te reizen bij de NS.) Maar dan blijkt toch wel dat er wel degelijk wat scherpe kantjes zitten aan het hele OV-chipkaartverhaal. Stel dat je een NS voordeelurenkaart met OVC hebt en nu met de trein op saldo wilt gaan reizen met automatisch opladen van het saldo en het online kunnen inzien van alle ritten, inclusief die van andere vervoerders dan de NS. Ik ga hier uit van alles zoveel mogelijk online doen. Dit is dan de procedure:

1. Indien nodig, maak een "Mijn NS" account aan op www.ns.nl. (Weet niet meer hoe dit gaat, heb 'm al jaren.)
   
2. In Mijn NS, vraag reizen op saldo aan, waarbij je kiest voor 1e of 2e klas reizen en akkoord gaat met de voorwaarden.
   
3. Wacht op het mailtje van de NS.
   
4. Ga nu naar een NS machine (op alle NS stations) om het reizen op saldo "produkt" "op the halen".
   
5. Nu je toch bij de automaat bent, laad saldo op de kaart. (Met een voordeelurenkaart heb je minstens 10 euro saldo nodig om in te kunnen checken naast het bedrag van je reis. Zonder kortingskaart is dat 20 euro.)
   
6. Maak een "Mijn OV-chipkaart" account aan op www.ov-chipkaart.nl. Hierbij moet je kaartnummer, naam en geboortedatum (die op de voordeelurenkaart staan) opgeven plus je adres. Vanaf dat moment kan je alle nieuwe reizen met de betreffende OVC inzien. Handig, maar het volledige gebren aan beveiliging is minder prettig.
   
7. Maak een reis met de OVC.
   
8. Vraag automatisch opladen aan op www.ov-chipkaart.nl.
   
9. Ga naar een OV-chipkaart oplaad/ophaal/servicepunt (niet een automaat van de NS!) om het "produkt" "op te halen".
   

De kaart gewoon opsturen met alles geactiveerd is waarschijnlijk niet zo verstandig omdat zo'n kaart misschien uit de post gestolen kan worden. Maar er zouden toch wel een aantal stappen geëlimineerd moeten kunnen worden. Bovenstaand is veel te ingewikkeld en omslachtig om door mensen die gewoon willen dat het werkt allemaal door te lopen.

Last but not least, de kosten. In 2010 betaal je een "instaptarief" van 78 cent in het stad- en streekvervoer, waar dan zo'n 10 - 15 cent per kilometer bovenop komt, afhankelijk van de regio. Dit zijn de kilometers die daadwerkelijk afgelegd worden. Bij overstappen binnen 35 minuten na vorige uitstap en zolang de totale reis onder de twee uur blijft, betaal je het instaptarief niet nogmaals. Ik heb met de prijzen van 2009 wat berekeningen gemaakt voor een aantal tramlijnen in Den Haag en Randstadrail vanaf Rotterdam. Hierbij heb ik voor elke halte de kosten vanaf een centraal punt berekend en hier het gemiddelde van genomen. Dit is geen ontzettend goede rekenmethode maar het geeft wel een indruk. Resultaten:

Lijn 1 vanaf het Kurhaus: 8,6% duurder Lijn 2 vanaf station CS: 6,2% goedkoper Lijn 6 vanaf het Spui: 7,3% goedkoper Lijn 8 vanaf station HS: 0,9% goedkoper Lijn 11 vanaf station HS: 6,5% duurder
RR Erasmus vanaf station CS: 15,6% goedkoper

(Vergeleken met een 15-strips strippenkaart.) Gemiddeld is het prijsverschil (exclusief Randstadrail) 1,3%. Bij een 45-strips strippenkaart loopt dit op naar 2,7%.

Bij de NS is het reizen met de OVC een stuk simpeler dan met papieren kaartjes: er bestaan geen retourtjes of via-kaartjes meer. In het geval van de retours is dat in je voordeel, want een enkele reis met de OV-chipkaart kost nu de helft van een retour, en is daarmee wat goedkoper dan een papieren enkeltje. Wel wordt dit de komende jaren langzaam gelijkgetrokken. Als je echter een rondreis wilt maken waarbij je onderweg één of meer keren je reis onderbreekt dan is de OVC duurder, want dan betaal je meerdere enkeltjes in plaats van één via-kaartje. In die gevallen loont het dus om een papieren kaartje te kopen. Ook als je een Fyra-toeslag of fietskaartje nodig hebt moet je nog langs de automaat voor een papieren kaartje.

Permalink - posted 2009-12-31